SABİHA GÜL DOĞAN

Söz konusu yargılamalar kimi zaman cemaat toplantılarında, sohbet gruplarında yapıldı kimi zaman da mahallenin ağabeyleri sosyal medyada, köşelerinde yorumlarda bulundu.

Yorum ve analizlerin bazılarında haklılık payı olsa da bazılarında hiçbir koşul ve şerait gözetilmeden yargısız infazlarda bulunuldu. On yıllardır süren bu yargıçlık eyleminden televizyon programına çıkan akademisyen, gazeteci kadın da nasibini aldı, siyasette yol almaya çalışan kadınlar da… bilmem hatırlar mısınız konuşmacı olarak televizyona çıkan başörtülü kadının gülmesinden oturmasına her bir hareketi dindar/muhafazakar erkekler tarafından büyüteç altına alınmış, sosyal medya başta olmak üzere yer aldıkları her mecrada bu hanımefendiyi eleştirmişlerdi.

O günkü yargılamanın ana faktörü, mahalle erkeklerinin mahalleyi temsilen varlık gösterdiğini düşündükleri başörtülü kadının yeterince iyi temsiliyet oluşturamaması üzerine kurgulanmıştı. İnsani noksanlıkların yerden yere vurulması, her bir hareketinin eleştirilmesinin temelinde ebeveynin, gezmede haşarılık yapan küçük çocuğa ev dönüşü yapılan muameleye benzer psikolojik bir ilinti göstermesiydi. Sergilenen tutum, yabancı ve önemsenen bir ortamda yaramazlık yapan küçük çocuk dolayısıyla mahcup olan ve eve gelince bunun hesabını soran zihniyetle birebir aynıydı

 Elbette bu sadece somut bir örnekti. Özellikle başörtülülerin ekranlara yeni çıkmaya başladıkları dönemde her konuk için yargılanma ve eleştiri kapısı açıktı. Mahalle erkeklerinin bu eylemlerinin arka planında muhtemelen sadece öteki mahalleye mahcup olma eziklik ve korkusu yoktu. Elbette bu duyguya bir yığın başka psikolojik, sosyolojik sebepler eşlik ediyordu. Neyse ki başörtüsü yasağının kalkması, başörtülü kadınların her platformda sıklıkla görünmesi zamanla bu eleştiri büyütecini mahalle kadınlarının üzerinden çekmişti.

Öte yandan mahalle kadınına eleştiri mekanizması artan hızla devam etmekteydi. Gittikçe modernleşen, yaşam biçimi Batılılaşan bir toplumda erkekler kadar kadınlar da değişiyordu. Dindar/muhafazakar camia modernleşme konusunda uzun mesafenin hızlı koşucusu gibiydi!

Değişen standartları, sosyal sınıf, küreselleşmenin dünyayı kültürel emperyalizm bağlamında kasıp kavuran tek tip dayatmasına direnmek hiç kolay değildi. Bu değişim Batılı yaşam biçiminin bizim taşralı ve modernizmi içselleştirememiş toplumumuza monte edilmiş eğreti bir tampon gibiydi ama hiç kimse bunun farkında değildi. Ya da daha doğru deyişle herkes kendisindeki eğretiliğe kör, ötekinin yamukluğuna dörtgözle bakıyordu! Yanlış ve yadırgı sadece kişinin kendisine helal, ötekine yasaktı.

Böyle sistemsel değişim çanlarının sürekli alarm verdiği bir dünyada yine hedefte başörtülüler vardı. Üstelik sadece dindar camia değil sekülerlerin de hedefindeydi. Yaptığı her iş, eylem, tutum eleştirilip anında sosyal medyada tasdiklenip onaylanıyordu. “Başörtülü kadın” tipi üzerinden herkes ama her bir kişi, eleştiri oklarını kuşanmıştı.

Facebook’taki emekli sekülerden mahalle bakkalına, caminin kadim cemaatinden tekel bayii abiye başörtülü kadının giyiminden aksesuarına, gittiği mekandan edindiği hobisine, başörtüsü markasından şal bağlama biçimine eleştiri okları yağıyor. Enteresan olan başı kapalı kadın başını açar açmaz tüm bu yargılama mağazaları kepenk kapatıyor, başörtülüye yasak olan her şey bir anda aynı kişi için sorun edilmekten çıkıyordu.

Ortada bir yanlış varsa bu herkes için aynı değil miydi? Bir kadın başörtülüyken yargılanırken açınca neden kendisini bir anda mübahlar ve normaller ortamında buluyordu? Elbette bu bir kadının açılması için gerekçe değil bununla birlikte bir dizi psiko-sosyal sebep var. Ama tanıklık ettiğim, bizzat gözlemlediğim başlıca sebeplerden birini de bu yargılama mekanizmasından kurtulmak olduğunu söyleyebilirim. Konu hassas ve uzun. Üzerine daha çok şey söylenebilir ama sayfada yer kalmadı, bir başka yazıda yine üzerine konuşmak dileğiyle…